Naast het Vast Comité I, zijn er nog andere overheden die de Belgische inlichtingen controleren
Het Vast Comité I is de speciaal met controle op de inlichtingendiensten belaste instantie. Het toezicht dat het Vast Comité I uitoefent, vervangt evenwel in geen geval het parlementaire toezicht en evenmin het toezicht dat de bevoegde ministers uitoefenen: het Vast Comité I werkt onafhankelijk en aanvullend. Daarnaast zijn er tal van administratieve en gerechtelijke overheden die (rechtstreeks of onrechtstreeks) externe controle kunnen uitoefenen op (een aspect van) de werking van de inlichtingendiensten:
- Het Beroepsorgaan inzake veiligheidsmachtigingen, -attesten en -adviezen
- De federale ombudsman
- De Raad van State
- De rechterlijke macht
- Het Rekenhof
- De bestuurlijke Commissie belast met het toezicht op de specifieke en uitzonderlijke methoden voor het verzamelen van gegevens door de inlichtingen- en veiligheidsdiensten
Het Beroepsorgaan inzake veiligheidsmachtigingen, -attesten en -adviezen
Indien een veiligheidsmachtiging of -attest wordt geweigerd of ingetrokken of indien er een negatief veiligheidsadvies wordt geformuleerd, kan beroep worden aangetekend bij een onafhankelijk administratief rechtscollege dat op die wijze onrechtstreeks toezicht houdt op een deelaspect van de werking van de inlichtingendiensten [Zie Beroepsorgaan].
De federale ombudsman
Deze instantie controleert elke ‘federale administratieve dienst’ en dus ook diensten die het Comité kan controleren. De federale ombudsman kan onderzoeken opstarten na klacht van particulieren of op vraag van de Kamer van Volksvertegenwoordigers. Anders dan het Vast Comité I beschikt hij dus niet over een initiatiefrecht.
[www.ombudsman.be]
De Raad van State
De Veiligheid van de Staat komt soms als adviesverlenende instantie tussen bij het verlenen van vergunningen in het kader van de private opsporing, bewaking en beveiliging. Deze adviezen kunnen niet voor het beroepsorgaan inzake veiligheidsmachtigingen, -attesten en –adviezen worden aangevochten. Maar aangezien dit advies integraal deel uitmaakt van het administratief dossier waarop een overheid zich heeft gebaseerd om haar weigeringsbeslissing te nemen, kan de betrokkene er kennis van nemen. Indien hij vaststelt dat de Veiligheid van de Staat hem verkeerdelijk bepaalde feiten toeschrijft of ten onrechte een negatieve beoordeling over hem formuleert, kan hij dit onrechtstreeks aanvechten door de vernietiging van de beslissing te vorderen bij de Raad van State.
De Raad van State heeft ook nog een andere bevoegdheid: zij kan de weigering van een inlichtingendienst (of van het Coördinatieorgaan voor de dreigingsanalyse) om inzage te verlenen in bestuursdocumenten, vernietigen. Zij kan dit op basis van de Wet betreffende de openbaarheid van bestuur.
[www.raadvst-consetat.be]
De rechterlijke macht
Indien een grondrecht wordt geschonden of iemand heeft schade opgelopen door onwettig of onzorgvuldig overheidsoptreden, dan kan de burger zich op basis van de algemene principes wenden tot de gewone rechtsmachten. Men zou dan schadevergoeding kunnen vorderen of zelfs de stopzetting van een aan de gang zijnde onwettelijkheid.
Het Rekenhof
Een totaal andere vorm van controle op de werking van een overheidsdienst gebeurt door het Rekenhof. Het houdt toezicht op het gebruik van de financiële middelen door de inlichtingendiensten. Het Rekenhof gaat de wettigheid en de regelmatigheid van de uitgaven na en vergewist zich van de beginselen van zuinigheid, doeltreffendheid en doelmatigheid.
[www.ccrek.be]
De bestuurlijke Commissie belast met het toezicht op de specifieke en uitzonderlijke methoden voor het verzamelen van gegevens door de inlichtingen- en veiligheidsdiensten
In het kader van de specifieke en uitzonderlijke methoden voor het verzamelen van gegevens door de inlichtingen- en veiligheidsdiensten oefent de bestuurlijke Commissie toezicht uit op de wettelijkheid van de maatregelen, hieronder begrepen de subsidiariteit en de proportionaliteit. In bepaalde gevallen kunnen deze methoden alleen worden aangewend nadat de bestuurlijke Commissie een advies heeft geformuleerd dat eensluidend is met de beslissing van het diensthoofd van de inlichtingendienst om een specifieke of uitzonderlijke methode aan te wenden. Indien de strikte regels niet worden nageleefd, kan de Commissie verbieden dat de aan de hand van de methode ingewonnen gegevens mogen geëxploiteerd worden en dat de methode wordt geschorst.